Nie łatwą pracę przy pisaniu książki „Duchy Arłamowa” wykonał jej autor Henryk Nicpoń. Najpierw musiał przestudiować nie tylko publikacje dotyczące starożytnego świata, jak choćby „Poczet cesarzy rzymskich”, „Poczet cesarzy bizantyjskich”, „Stąd do starożytności” Aleksandra Krawczuka, „Historia kultury bizantyjskiej” Hansa Wilhelma Haussiga czy „Upadek Rzymu” Josepha Vogta, ale i „Dzieła” Lenina oraz „Dzieła” Stalina. Dopiero potem bardzo umiejętnie połączył przeszłość z teraźniejszością.
Co to dało? A no to, że jak ukazuje książka „Duchy Arłamowa”, zaistniałe fakty historyczne miały swoje odzwierciedlenie w dobie budowania komunizmu. „Podróżowanie w czasie pozwalało coraz lepiej zrozumieć teraźniejszość. Największym zaskoczeniem było dla mnie odkrycie, że Stalin budując państwo radzieckie, korzystał całymi garściami z doświadczeń i osiągnięć Bizancjum, w szczególności cesarza Justyniana Wielkiego. Można rzec, że był jego uczniem. Nie Lenina, którego świadomie po jego śmierci uczynił bożkiem dla mas, ale Justyniana” - napisał Henryk Nicpoń w posłowiu. I rozwijając niejako ten wątek zdał sobie sprawę, „że Stalin chciał stworzyć, niczym Bóg, nowego człowieka radzieckiego. Spirala terroru, jaką uruchomił, miała właśnie służyć temu celowi. Leninowski terror odwoływał się do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, stalinowski do Justyniana Wielkiego, który postawił sobie za cel stworzenie na własną modłę chrześcijanina” - kontynuował w posłowiu.
„Duchy Arłamowa” to opowiadania przenoszące czytelnika w czas PRL-u, gdzie ożywają postacie Edwarda Gierka, Piotra Jaroszewicza, pułkownika Kazimierza Doskoczyńskiego i generała Zygmunta Berlinga (niezapomniany zwyczaj popijania przez tych wojskowych alkoholu, nazwany ruletką syberyjską). Pojawiają się też ożywione postacie Eutropiusza, Konstantyna Wielkiego, Justyniana Wielkiego, Władysława Warneńczyka, Tamerlana, Stalina. Ta „podróż przez ponad 1500 lat umożliwia - według autora - zrozumienie, a raczej odczytanie na nowo, teraźniejszości”. WD.
Henryk Nicpoń, Duchy Arłamowa, Warszawa, Instytut Wydawniczy Erica, 2015
