Zastosowanie roślin może być różne. Są używane jako przyprawy kulinarne, są wykorzystywane jako środki lecznicze w postaci tabletek, wywarów, syropów czy herbat, a w przeszłości były używane jako śmiercionośna broń w postaci zatrutych strzał (np. z ekstraktu ciemiężycy) i niezawodny środek do pozbawienia życia przeciwnika czyli swoistej egzekucji. Jak się okazuje jedną z takich roślin - szczwołem (a nie cykutą czyli szalejem) miał być otruty filozof Sokrates.
A te i inne interesujące informacje zostały zamieszczone z książki Adama Szarego „Tajemnice bieszczadzkich roślin wczoraj i dziś” z podtytułem „Gatunki dzikie, stosowane do celów: kulinarnych, leczniczych, obrzędowych, magicznych oraz w innym zakresie pożyteczne”. „Nie chciałbym, aby książka odebrana była jako kolejny poradnik ziołolecznictwa, survivalu, a tym bardziej ezoteryki. Niech to skromne wspomnienie użytkowej wartości roślin stanowi raczej pretekst do emocjonalnego wejścia w przestrzeń każdej zielonej istoty. Może sam widok, dotyk i zapach wystarczy, by te zmysłowe doznania otwarły nam drzwi do zapomnianego świata roślin” - pisze we wstępie Adam Szary, biolog, adiunkt w Ośrodku Naukowo-Dydaktycznym Bieszczadzkiego Parku Narodowego.
Autor książki, jak zresztą podkreślił we wstępie, zaproponował czytelnikowi odbycie „fascynującej wędrówki w czasie”, która rozpoczęła się od opisu roślin w pierwotnych wierzeniach oraz magicznych i religijnych praktykach, poprzez ich przedstawienie w dawnej i współczesnej sztuce malarskiej, historii ziołolecznictwa, roślin jadalnych i trujących, aż po „współczesne odniesienia do świata roślin”, czyli ich siedlisk (dzikich roślin o znaczeniu użytkowym), przygotowanie potraw (dzikie rośliny), a także podstawowego kanonu pojęć związanego z biochemią roślin (wykaz najczęściej stosowanych haseł w opisach działania fitoterapii), sposobów przygotowania ziół, ich zastosowania w chorobach i ich występowania w ekosystemach (z podziałem na gatunki rzadkie, chronione, pospolite i ekspansywne). I ten powyższy przegląd stanowi pierwszą część książki.
Na drugą część (zgodnie z tytułem) złożył się alfabetyczny przegląd roślin dawniej i dziś użytkowanych, czyli roślin o znaczeniu historycznym lub współczesnym zarówno użytkowym i kulturowym. Są one zestawione w języku polskim i łacińskim - (na końcu książki zamieszczono spis opisanych gatunków i indeks nazw łacińskich) i obejmują ponad 600 gatunków (dokładnie 634), zilustrowanych barwnymi fotografiami. Przy każdej nazwie zamieszczone zostały hasła lub symbole, m.in. pomagające w odczytaniu prawidłowych informacji tematycznych dotyczących stopnia rozpowszechnienia rośliny, toksyczności lub przydatności spożywczej, umocowania w ustawodawstwie i obecności w literaturze oraz sposobu wykorzystywania rośliny lub jej funkcjonowania w kulturze (w tym ostatnim przypadku przy większości opisów zastosowano informacje o jadalności - „kuchnia”, sposobie przyrządzania - „przepis”, zastosowaniu w ziołolecznictwie - „apteka”, dawnym zastosowaniu magiczno-technicznym i symboliczno-religijnym - „historia”, praktycznym zastosowaniu - „inne zastosowania” i obecności gatunku w poezji, literaturze i sztuce - „kultura”). WD
Adam Szary, Tajemnice bieszczadzkich roślin wczoraj i dziś : gatunki dzikie, stosowane do celów: kulinarnych, leczniczych, obrzędowych, magicznych oraz w innym zakresie pożyteczne, Wydawnictwo „Carpathia”, Rzeszów 2013
